KruTee ::
ห้องเรียนชีวภาพ และดาราศาสตร์ 

ความหมายของดีเอ็นเอ

ดีเอ็นเอ (DNA) มีชื่อเต็มว่า “กรดดีออกซีไรโบนิวคลีอิก (Deoxyribonucleic Acid)” มีรูปร่างเป็นเกลียวคู่ เป็นกรดพวกนิวคลีอิก (Nucleic acid) ซึ่งจะอยู่ในนิวเคลียสที่พันตัวอยู่บนโครโมโซม (Chromosome)

เราสามารถพบดีเอ็นเอได้ในสิ่งมีชีวิตทุกชนิด ไม่ว่าจะเป็นคน สัตว์ พืช เชื้อแบคทีเรีย หรือเชื้อไวรัส โดยสามารถตรวจพบดีเอ็นเอได้จากเซลล์เนื้อเยื่อตามร่างกาย ไม่ว่าจะเป็น

เส้นผม

ชิ้นเนื้อ

ผิวหนัง

เยื่อบุกระพุ้งแก้ม

กล้ามเนื้อ

น้ำลาย

เม็ดเลือดขาว

น้ำเหลือง

น้ำลาย

น้ำอสุจิ

บทบาทสำคัญของดีเอ็นเอคือ เป็นสารกรดที่กำหนดลักษณะของสิ่งมีชีวิตและสามารถถ่ายทอดลักษณะเหล่านั้นไปยังสิ่งมีชีวิตรุ่นลูก หรือรุ่นหลานต่อๆ ไปนั่นเอง

ความหมายของการตรวจดีเอ็นเอ

การตรวจดีเอ็นเอ (DNA Testing) คือ การใช้สารดีเอ็นเอจากเลือด เซลล์เยื่อบุกระพุ้งแก้ม หรือเนื้อเยื่อจากร่างกายส่วนอื่นๆ เพื่อตรวจหาข้อพิสูจน์ และหาความผิดปกติภายในร่างกาย

โดยการตรวจดีเอ็นเอที่ให้บริการในประเทศไทยในปัจจุบันแบ่งเป็น 5 อย่าง ได้แก่

การตรวจดีเอ็นเอเพื่อยืนยันตัวบุคคลจากสิ่งส่งตรวจ หรือจากเนื้อเยื่อ

การตรวจดีเอ็นเอเพื่อพิสูจน์ความสัมพันธ์ระหว่างบิดา มารดา และบุตร โดยมีวัตถุประสงค์ทางกฎหมาย

การตรวจดีเอ็นเอเพื่อติดตามผลการปลูกถ่ายไขกระดูกและเซลล์ต้นกำเนิดเม็ดเลือด

การตรวจดีเอ็นเอเพื่อพิสูจน์ความสัมพันธ์ทางสายเลือด สำหรับปลูกถ่ายอวัยวะ

การตรวจดีเอ็นเอเพื่อยืนยันตัวบุคคล จากกรณีคดีความผิดทางเพศ

ปัจจุบันการตรวจดีเอ็นเอมีความหลากหลายมากขึ้น ไม่ใช่เพียงแต่เป็นหลักฐานทางกฎหมายเท่านั้น แต่ยังสามารถตรวจเพื่อประโยชน์ทางสุขภาพ ความเสี่ยงต่อโรค การค้นหาพรสวรรค์ และความถนัดในตัวบุคคลได้ด้วย

เทคนิคการตรวจดีเอ็นเอ

เทคนิคการตรวจดีเอ็นเอที่เปิดให้บริการแบ่งออกได้ 4 เทคนิคหลักๆ ได้แก่

การตรวจลายพิมพ์ดีเอ็นเอ (DNA Fingerprint)

การตรวจสารพันธุกรรมดีเอ็นเอที่อยู่ในเซลล์ไมโตคอนเดรีย (Mitochondrial DNA)

การตรวจสารพันธุกรรมดีเอ็นเอจากในโครโมโซมเพศชาย (Y-Chromosome Short Tamdem Repeat Typing)

การตรวจสารพันธุกรรมดีเอ็นเอจากในโครโมโซมเพศหญิง (X-Chromosome Short Tamdem Repeat Typing)

ประโยชน์ของการตรวจดีเอ็นเอ

นอกจากเป็นหลักฐานและข้อพิสูจน์ทางกฎหมายแล้ว การตรวจดีเอ็นเอยังมีประโยชน์ทางสุขภาพอีกหลายด้าน โดยเป็นตัวบ่งบอกถึงความสามารถและระบบการทำงานต่างๆ ของร่างกายได้ เช่น

รู้ความต้องการวิตามินของร่างกายว่า ร่างกายของเรายังขาดสารอาหาร และวิตามินชนิดใด

รู้ความไวของร่างกายที่มีต่ออาหารประเภทต่างๆ เช่น สารแลคโตสในนมวัว ไขมันอิ่มตัว ซึ่งเป็นสาเหตุของการเกิดโรคภูมิแพ้อาหาร และภาวะภูมิแพ้อาหารแฝงได้

รู้ความไวของการอิ่มท้อง รวมถึงยีนที่บ่งบอกถึงพฤติกรรมชอบรับประทานของรสหวาน

รู้ความสามารถในการเผาผลาญอาหาร ทั้งโปรตีน คาร์โบไฮเดรต และไขมัน

สามารถตรวจความเสี่ยงในการเกิดโรคร้ายแรงในอนาคต เช่น โรคพาร์กินสัน โรคอัลไซเมอร์ โรคเบาหวานประเภทที่ 2 โรคความดันโลหิต

รู้ความเสี่ยงโรคที่ส่งต่อทางพันธุกรรม เพื่อวางแผนการมีบุตร

ค้นพบพรสวรรค์ที่ตนเองอาจไม่เคยรู้ เช่น ความสามารถด้านภาษา ทักษะด้านคณิตศาสตร์ ความสามารถด้านดนตรี ความคิดสร้างสรรค์

ความสำคัญของการตรวจดีเอ็นเอ

ความสำคัญของการตรวจดีเอ็นเอโดยหลักๆ ได้แก่

เพื่อพิสูจน์ความสัมพันธ์ทางสายเลือด เป็นประโยชน์ที่หลายคนคงรู้กันดีจากการตรวจดีเอ็นเอ เพราะมนุษย์ทุกคนเกิดจากการปฏิสนธิจากอสุจิของพ่อและไข่ของแม่ จึงได้รับสารดีเอ็นเอจากพ่อแม่คนละครึ่ง

ดังนั้นการตรวจดีเอ็นเอจึงสามารถพิสูจน์ได้ความเป็นพ่อแม่ลูกได้ และมักใช้ในคดีความเกี่ยวกับครอบครัว การตั้งครรภ์ไม่พึงประสงค์ การฟ้องร้องเรียกค่าเลี้ยงดูบุตร

เพื่อการดูแลสุขภาพที่ดียิ่งขึ้น เป็นประโยชน์ของการตรวจดีเอ็นเอที่ไม่ค่อยมีใครรู้ว่า คุณสามารถนำดีเอ็นเอที่ตรวจไปให้แพทย์ประเมิน และแปลผลว่า ร่างกายมีการทำงานอย่างไร มีการฟื้นฟูจากการเจ็บป่วยได้ดีแค่ไหน มีความเสี่ยงเกิดโรคร้ายแรงที่ส่งต่อทางพันธุกรรมอะไรบ้าง

นอกจากนี้การตรวจดีเอ็นเอยังช่วยให้ผู้ที่ต้องการลดน้ำหนัก หรือต้องการหาแนวทางออกกำลังกายที่เหมาะสมกับตนเองเข้าใจถึงระบบเผาผลาญของร่างกายได้ดียิ่งขึ้นด้วย

เป็นหลักฐานทางนิติเวชศาสตร์ เพราะดีเอ็นเอของแต่ละคนย่อมมีความแตกต่างแบบเฉพาะตัว จึงสามารถเป็นหลักฐานในการระบุตัวบุคคลที่กระทำผิด เช่น ก่ออาชญากรรม ล่วงละเมิดทางเพศ โดยการเก็บเศษผิวหนัง เส้นผม เส้นขน รวมทั้งคราบอสุจิไปตรวจได้

ในกรณีที่เกิดบุคคลสูญหาย พบศพที่ไม่สามารถระบุตัวตนได้ การตรวจดีเอ็นเอจะสามารถช่วยให้ทางตำรวจสามารถพิสูจน์อัตลักษณ์ของบุคคล นำไปสู่การสืบค้นต่อไปได้

สำหรับติดตามผลการรักษาผู้ป่วยที่ปลูกถ่ายไขกระดูก เพราะการปลูกถ่ายไขกระดูกให้กับผู้ป่วยโรคมะเร็งเม็ดเลือดขาวจะต้องมาจากผู้ใกล้ชิดทางสายเลือด เพื่อให้ไขกระดูกซึ่งแทนที่เข้าไปสามารถผลิตเม็ดเลือด และเกล็ดเลือดชุดใหม่ให้กับผู้ป่วยได้

เมื่อมีการปลูกถ่ายกระดูกแล้ว ลายพิมพ์ดีเอ็นเอของผู้ป่วยก็จะเปลี่ยนไปจนเหมือนกับผู้ให้ไขกระดูกทุกอย่าง จึงมีความจำเป็นที่จะต้องบันทึกเก็บไว้ เพื่อติดตามความคืบหน้าของการรักษาว่า ประสบความสำเร็จหรือไม่

ขั้นตอนการตรวจดีเอ็นเอ

การตรวจดีเอ็นเอมักจะเกี่ยวข้องกับคดีความ หรือกระบวนการทางกฎหมาย ขั้นตอนการตรวจจึงต้องมีการเตรียมเอกสารให้พร้อม โดยส่วนมากจะมีดังต่อไปนี้

บัตรประชาชน หรือหนังสือเดินทาง ในกรณีที่ผู้ตรวจ หรือผู้ที่เกี่ยวข้องเป็นชาวต่างชาติ

ใบสูติบัตร

ทะเบียนบ้าน

ใบเปลี่ยนชื่อ หากผู้เข้าตรวจเคยเปลี่ยนชื่อ

หนังสือยื่นคำร้องขอให้มีการตรวจพิสูจน์ดีเอ็นเอ

ภาพผู้สูญหาย หรือผู้เสียชีวิต กรณีที่ต้องการตรวจดีเอ็นเอเพื่อตามหาบุคคลสูญหาย หรือเพื่อคดีความ